Met verhalen, quotes, interviews en de resultaten van trajecten geven we je graag een beeld van wat we in 2023 hebben gedaan.
Albrecht Genin (Oldenburg 1945-Berlijn 2013) is een kunstenaar die ik heel erg bewonder. Die bewondering zit vooral in de wijze waarop hij naar de werkelijkheid kijkt. Genin wil graag de wereld tot de essentie terugbrengen, eenvoudigweg omdat de wereld in zijn ogen al complex genoeg is. En niet alleen in zijn ogen overigens.
Die eenvoud is voor mij weer even terug naar de bedoeling. Wat willen we nu écht met elkaar bereiken? Dat niet uit het oog verliezen vraagt om efficiënt met je of beter nog de tijd om te gaan. Soms net weer even een vraag verder teruggaan of juist naar oplossingen kijken die een stap verder gaan dan het hier en nu. Overigens dit alles zonder daarbij de dagelijkse praktijk uit het oog te verliezen.
Op deze manier naar de opgaven kijken leert dat er dan vaker mooiere oplossingsrichtingen voor handen liggen. En net als Genin niet door op een leeg blad te beginnen (hij werkt bij voorkeur op bedrukte materialen zoals een bijbelpagina, bladmuziek, geografische kaart of een oud wetboek) maar juist door, van wat er al is, vanuit een andere context gebruik te maken. Een andere invalshoek geeft niet zelden een verfrissende blik.
Het is een gegeven waar we bij De Bouwcampus graag gebruik van maken. We hebben daar in het afgelopen jaar weer prachtige voorbeelden van gezien. Je leest ze in onze De Bouwcampus in Beeld. Er is echt veel gebeurd en ik hoop dat deze voorbeelden je ook dit jaar weer veel inspiratie geeft.
Nynke Sijtsma
Van idee naar uitvraag aan de hand van concrete vraagstukken
De infrastructuur staat voor enorme uitdagingen. Door verouderde, vaak slecht onderhouden infrastructuur in combinatie met duurzaamheidsdoelstellingen en een tekort aan personeel is de vernieuwings- en renovatieopgave niet meer bij te houden. De sector heeft fundamentele systeemveranderingen en samenwerkingen nodig om de opgave op te lossen. De Bouwcampus jaagt deze verandering aan en brengt partijen bijeen om deze transitie te versnellen. .
Deelnemers van een groot aantal organisaties uit de hele infraketen:
Deelnemers van een groot aantal organisaties uit de hele infraketen:
Deelnemers van een groot aantal organisaties uit de hele infraketen:
In 2023 hebben meer dan 800 verschillende mensen actief meegedaan in verschillende werkgroepen, bijeenkomsten en evenementen. Samen is de in 2022 neergezette visie naar een seriematige benadering van de V&R opgave uitgedragen en geconcretiseerd. De aandacht voor de vervangings- en renovatieopgave in de infrastructuur neemt toe. Het landelijke prognoserapport van TNO speelt hierin een belangrijke rol. Nieuw in het rapport zijn de concrete adviezen, waarbij expliciet de seriematige/programmatische aanpak als belangrijk wordt benoemd. De noodzaak van samenwerkingen tussen opdrachtgevers is een ander belangrijk element. De onderzoeksorganisatie bevestigt hiermee de al eerder door De Bouwcampus geformuleerde koers. Naar aanleiding van door De Bouwcampus georganiseerde werkgroepen en sessies zetten verschillende partijen stappen in de seriematige aanpak en worden er al aanbestedingen voorbereid om meerdere bruggen in één uitvraag op de markt te zetten. Zo wordt er bij de gemeente Rotterdam concreet een aanbesteding voorbereid van alle beweegbare bruggen. Ook heeft Rijkswaterstaat een contract aangekondigd van minimaal tien beweegbare bruggen. Op het gebied van viaducten wordt door meerdere opdrachtgevers in het ZEBRA traject gewerkt aan een gezamenlijke aanbesteding en ook verschillende waterschappen bewegen in die richting. Rijnland heeft bijvoorbeeld eind 2023 vijf aannemers gecontracteerd voor een samenwerkingsovereenkomst voor de vervanging en renovatie van 80 gemalen. Dat marktpartijen een meer seriematige aanpak nastreven blijkt overigens ook uit het initiatief van een aantal grote aannemers van Nederland. Zij hebben gezamenlijk een brief gestuurd aan minister Harbers van I&W om een aanpak te kiezen in lijn met het Bouwcampus advies.
Op de InfraTech begin 2023 stonden 2 trajecten van De Bouwcampus centraal, niet alleen de V&R opgave maar ook Herinrichting Stedelijk Ondergrond. We hadden onze eigen ‘De Bouwcampus stand’, waarin we meer dan duizend bezoekers meenamen in de benodigde transities van beide opgaves. Hiernaast hebben we in vier sub-sessies deelnemers meegenomen in de achterliggende problematiek én onze visie om met seriematige aanpak de V&R opgave aan te gaan.
In 2023 zijn we begonnen met de werkgroep gemeentelijke bruggen. De V&R opgave is ook een gemeentelijke opgave, zij nemen namelijk ruim 55% van de kosten voor hun rekening. Om gemeenten een hand toe te reiken heeft De Bouwcampus met meer dan 150 infra professionals in een serie van vijf sessies nagedacht hoe de zij de V&R opgave aan kunnen pakken. Een flinke extra uitdaging, want gemeenten hebben niet alleen de V&R opgave, maar ook vele andere zoals de energietransitie en hebben vaak niet de slagkracht om grote stappen te zetten.
Als oplossingsrichting werd gemeentelijk overstijgende samenwerkingen benoemd. Hoewel het een uitdaging is dat elke gemeente zijn eigen autonomie wil blijven behouden, geloven wij dat deze samenwerkingen doorslaggevend kunnen zijn.
Op verzoek van De Bouwcampus heeft Croon advocaten een whitepaper geschreven over de juridische (on)mogelijkheden van een seriematige aanpak van de ‘Vervanging en Renovatie’-opgave in de infrastructuur. Deze whitepaper moet het vooroordeel wegnemen dat het aanbestedingsrecht een complicerende factor is om de V&R-opgave efficiënter aan te pakken. Van belang is dat opdrachtgevende partijen vanaf het begin goed voor ogen hebben waarom zij meerdere kunstwerken in één uitvraag willen samenvoegen.
Samen met mr. Louisa Engels van Croon Advocaten brengt De Bouwcampus het onderwerp actief onder de aandacht. Er hebben al twee fysieke sessies plaatsgevonden tijdens het WOW congres en vier fysieke sessies in verschillende delen van het land.
De essentie van de Bouwcampus is het benutten van de kennis in de hele keten. Daarvoor moeten de mensen in een keten elkaar kennen, contact kunnen maken en vanuit verschillende perspectieven over een vraagstuk van gedachten kunnen wisselen. Hoe concreter het gesprek, hoe groter de kans dat er acties volgen.
Daarom heeft De Bouwcampus ingezet op het bijeenbrengen van mensen uit de hele keten die betrokken zijn bij een bepaald type object. Een paar jaar geleden heeft een initiatief van De Bouwcampus geleid tot de oprichting van het Platform Bruggen. In die lijn wordt nu voor sluizen en gemalen ook actie ondernomen.
In september 2023 was de lancering van het platform gemalen in samenwerking met Unie van Waterschappen en Bouwend Nederland.
Ook was er eind 2023 in samenwerking met Rijkswaterstaat een eerste verkenningsbijeenkomst voor de oprichting van expert netwerk sluizen.
Het conceptuele verhaal is vaak niet genoeg om bestuurders over de streep te trekken en een seriematige aanpak te implementeren. Daarom heeft De Bouwcampus ´Lonkend Perspectief´ in het leven geroepen. Dit is een serie video’s waarin zes opdrachtnemers een kwantitatieve inschatting maken van de voordelen van een seriematige aanpak. Damsteegt, BAM, DHM, Dura Vermeer, Equans en Van Doorn geven hun visie op seriematige aanbesteding en beantwoorden vragen zoals ´Welke werkzaamheden ga je seriematig aanpakken en wat levert dat dan kwantitatief op?’ en ‘Welke mogelijkheden zijn er bij een seriematige aanpak en welke voordelen zijn er voor opdrachtgevers?’.
Bij de online Infra TransitieMotor staan het delen van ideeën, geleerde lessen en het laten zien van succesvolle (praktijk)voorbeelden van transities centraal. Sprekers van zowel binnen als buiten de infrasector bieden met hun ervaringen inspiratie handvaten om zelf stappen te zetten richting de nodige systeemveranderingen. In 2023 zijn er vier Infra TransitieMotors geweest, met een opkomst van tussen de 25 en 100 deelnemers per keer. In 2024 gaan we verder met de TransitieMotor. Hou hiervoor onze agenda in de gaten.
Transitielessen
Hoewel het urgentiebesef van de opgave toeneemt, zoeken opdrachtgevers elkaar nog niet op. Het grootste aantal objecten is in beheer bij kleinere decentrale overheden waar dit gebrek aan samenwerking de oplossing van de opgave belemmert. Opvallend is dat diezelfde decentrale overheden in andere inkoopdomeinen wel intensief samen optrekken en daar de voordelen van herkennen.
Marktpartijen zien de verschuiving in de markt van aanleg naar onderhoud als realiteit en bereiden zich daarop voor. De markt kijkt ook positief naar een seriematige aanpak. In het denken over seriematige aanpak ziet de markt allereerst veel optimalisatie mogelijkheden van het bestaande proces, bijvoorbeeld door optimale planning van inzet van mensen. Voordelen van disruptievere verandering als verregaande standaardisatie en industrialisatie zit echter vaak nog buiten het ‘denkraam’ van de sector.
De keuze voor een programma of serie is vaak gedreven door de beschikbare capaciteit van de opdrachtgever.
Zowel opdrachtgevers als marktpartijen missen de verbeeldingskracht voor een gezamenlijk ander systeem op schaal van de nationale opgave. Zo denken opdrachtgevers nog in eigen series met een kleine omvang en een korte looptijd. Ze durven nog nauwelijks stappen te zetten naar gezamenlijke uniforme functionele eisen.
Er is een gebrek aan gesprekken tussen opdrachtgevers over wat zij nodig hebben om te leren en innoveren. Alleen wanneer dat gesprek wordt georganiseerd rondom een specifiek objecttype zijn de partijen in staat om voldoende concreet te worden.
Met enthousiaste, betrokken mensen uit de sector is er energie om nieuwe acties te formuleren en initiëren, maar er is meer doorzettingskracht nodig om voorbij de pilot fase te gaan naar echte systeemverandering.
Taal is belangrijk. Bij ‘seriematig’ denken mensen bijvoorbeeld al snel aan eenvormigheid.
Crossovers
De infrasector kan veel leren van ontwikkelingen van buiten de sector. In de woningbouw zijn bijvoorbeeld de stappen naar industrialisatie een stuk concreter. Het denken in producten, uniformeren van eisen door opdrachtgevers en het investeren in fabrieken zijn daar al gerealiseerd. Een woning is geen brug maar op procesniveau zijn er natuurlijk wel veel parallellen.
Meedoen
Spreekt het ontwikkelen van meer seriematig werken je aan en wil je meedenken én vooral meedoen in 2024? Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.!
In co-creatie met betrokkenen uit de markt, overheid en kennisinstellingen zijn de vijf belangrijkste hindernissen naar voren gekomen die een obstakel zijn voor het opschalingsperspectief.
Omdat industrialisatie een belangrijk middel is om de beoogde woningbouwversnelling in Nederland te bereiken, heeft De Bouwcampus als doel gesteld om 50% industriële woningbouw tot stand te brengen in 2025. In de Transitieaanpak Industriële Woningbouw 2022-2025 staat omschreven hoe wij dit doel willen behalen. De uitvoering van deze aanpak is halverwege 2022 gestart, waarbij de focus lag op het verkennen van het (werk)veld en de context. We hebben bureauonderzoek gedaan, partijen rondom industriële woningbouw gesproken, werkbezoeken bij fabrieken gedaan en bijeenkomsten bijgewoond en georganiseerd. Dit heeft geleid tot nieuwe inzichten en de behoefte om ons plan te herijken. Deze herziening bevat een tussentijdse reflectie op onze initiële aanpak met een ge-update werkvoorstel om de komende jaren meer impact te maken.
De uitvoering van het traject in 2023 stond enerzijds in het teken van uitvoering 5 actielijnen zoals geprogrammeerd in de Transitieaanpak Industriële Woningbouw 2022-2025 en anderzijds in de herprogrammering samen met de coalitiepartners om binnen de beschikbare middelen tot maximaal effect te komen. Deze aanpassing was ook noodzakelijk omdat er minder budget beschikbaar was door het ontbreken van voldoende co-financiering. Na de zomer heeft De Bouwcampus een voorstel gedaan voor een programma aanpassing met focus op versnelling binnenstedelijke woningbouw (optoppen) door een industriële aanpak. Dat kwam overeen met de kansen die er liggen om juist in dat marktsegment de toegevoegde waarde van een industriële en circulaire aanpak te verzilveren. Dit kwam ook tegemoet aan de wens vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koningrijkrelaties en enkele provincies om hiervoor een collectief uitvoeringsprogramma te gaan inrichten.
In oktober hebben we samen met Binnenlandse Zaken besloten dat deze koersaanpassing en focus gewenst is. Inmiddels was er intern ook besloten om naast de huidige industriële transitie-aanpak een separaat Optop programma vanuit Binnenlandse Zaken in te richten. Er kwam tevens een verzoek voor de evaluatie van het Programma conceptuele bouw en industriële productie van april 2021 n.a.v. kamervragen (motie Grinswen dd 30 mrt 2023)
Er is besloten om het bestaande programma te continueren met een afgeslankte begroting en dus ook takenpakket. Waarbij inzet IW brigadiers (actielijn 1) en inzet regionale IW programma’s i.s.m. de regionale innovatiehubs voorlopig on hold staat. Andere actielijnen worden doorgezet en De Bouwcampus neemt de uitvoering van de evaluatie van het Programma ‘conceptuele bouw en industriële productie’ van Binnenlandse Zaken op in de uitvoering. Op basis van de uitkomsten van deze evaluatie en actualisatie wordt ook een nieuw programmavoorstel vanuit De Bouwcampus aan Binnenlandse Zaken gedaan voor de periode 2024-2025. Zie hiervoor:
Gezamenlijke synergie en vertrouwen creëren in de industriële (woning)bouwketen
Inventarisatie en Actualisatie programma conceptuele bouw en industriële productie
Deze evaluatie en actualisatie is met behulp van een groot aantal markt- en coaltiepartijen uitgevoerd en geeft een heel goed beeld waar we nu staan en wat er op de korte en middenlange termijn moet gebeuren. Het legt ook de belangrijkste hindernissen bloot namelijk die tussen de primaire sturing op korte termijn doelen binnen het bestaande systeem versus structurele oplossingen op de middenlange termijn met een transitie naar een nieuwsysteem.
Het wenkende perspectief is een circulaire waardeketen waar middels een integraal realisatieproces (ontwikkeling en bouw) op basis van een volledige digitale & industriële procesaanpak woningen worden gerealiseerd. Woningen die veel sneller tot stand komen, betaalbaarder en duurzamer zijn.
In deze circulaire waardeketen wordt ook de exploitatie/beheerfase meegenomen. Het is een economisch model waarin veel meer maatschappelijke kosten en baten zijn ingerekend. Hiermee wordt de concurrentiepositie van dit ontwikkel-, realisatie- en exploitatiemodel gunstiger dan de woningen die voortkomen uit een traditioneel proces. Dit vraagt echter om een systeemwijziging (transitie-aanpak). De focus op de korte termijn weerhoudt ons daar nu van.
Het begint met het besef dat het versnellen met korte termijn doelen door middel van het optimaliseren van het bestaande systeem van ontwikkelen en bouwen andere acties en keuzes vraagt. Hier tegenover staat versnellen door systeemtransitie (het veranderen van het systeem) richting een integraal realisatie- en exploitatieproces (ontwikkeling, bouw en beheer) op basis van een volledig digitale & industriële procesaanpak. Het is in onze ogen niet zwart of wit maar op basis van een concrete route naar dat wenkende perspectief optimaliseren voor de korte termijn en aanpassingen doorvoeren (interventies) op weg naar het nieuwe systeem.
De discontinuïteit, enorme arbeidsinzet en improductiviteit (als gevolg van lange procestijden - 10 jaar voor een gemiddelde woningontwikkeling), hoge faalkosten en daarmee risico-opslagen zitten in het huidige systeem gevangen en worden uiteindelijk bekostigd door een te duur product en veel bijkomende kosten die op de maatschappij worden afgewenteld. In bovenstaande opsomming zijn de maatschappelijke kosten die voor betrokken bedrijven als ‘externaliteit’ gelden ook nog niet opgenomen, denk aan klimaatschade als gevolg van CO2 en stikstof uitstoot, waterkwaliteit en biodiversiteitsverlies. Als we die totale kosten inrekenen en daarmee de werkelijke kosten van het huidige ontwikkel-, realisatie- en exploitatieproces vergelijken met het hier voorgestelde digitale en industriële proces en product, zien we een geheel ander economisch perspectief ten gunste van die laatste. Dat is tevens een belangrijke aanbeveling, breng die totale kosten in beeld en maak een eerlijke vergelijking waarmee het industriële alternatief op basis van werkelijke kosten veel gunstiger is geprijsd dan waar we nu mee rekenen. Die economische stimulans mist nu nog grotendeels en kan een belangrijke bijdrage leveren aan de versnelling en opschaling van industriële woningbouw ontwikkeling en productie.
Transitieresultaten en -lessen
Er was een expliciete wens om de resultate van het huidige IW traject zichtbaar te maken. Hiervoor zijn een aantal communicatiemiddelen ingezet.
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. aan het vervolg van dit traject om de industrialisatie van de woningbouw verder te concretiseren en te versnellen.
CO2-Neutrale Woningrenovatie
Dit Bouwcampustraject is in 2023 volledig overgegaan in het gezamenlijke programma Verbouwstromen. De Communities of Practices die in samenwerking met de regionale innovatiehubs worden uitgevoerd zijn daarin opgenomen. Hiermee is ook de continuïteit verzekerd.
De Bouwcampus en de innovatiehubs hechten veel waarde aan dit gezamenlijke innovatie ecosysteem en werken naast Verbouwstromen aan de verdere bestendiging van dit netwerk wat inmiddels ook door TKI B&T wordt benut en als een waardevol instrument wordt gezien in de realisatie van bouwvernieuwing.
Biobased/hout in gebouwen tot 5 lagen hoog
"Hoe maken we biobased bouwen tot een alledaags fenomeen?" Biobased- en houtbouw bevinden zich momenteel in de schijnwerpers, waarbij hout steeds vaker wordt omarmd vanwege zijn aanzienlijke maatschappelijke voordelen. Hoewel de voordelen van bouwen met hout steeds duidelijker worden, komt de transitie maar langzaam op gang.
Binnen dit traject wordt gewerkt op basis van 'the whole system in the room'. Dat betekent niet alleen aan de slag met één opdrachtgever, maar juist met partijen om de tafel die de transitie en opschaling mogelijk maken. Denk aan architecten, ingenieurs, bouwbiologen, boeren, verzekeraars en toekomstige gebruikers.
Het lukt ons nog niet om de transitie echt op gang te brengen. En dat ligt niet aan één partij, maar aan ons allemaal. En dat terwijl we allemaal de voordelen inzien van biobased bouwen en er al een business case is voor het realiseren van woningbouw met biobased materialen. Wat houdt ons tegen? En nog belangrijker: wat kunnen we gezamenlijk bedenken om de stap te zetten en de randvoorwaarden te creëren zodat voor biobased bouwen gaat gelden: Business as usual!
Transitieresultaten en -lessen
Focus op betrekken van meer partijen is essentieel. Dit bevestigt het belang van het Bouwcampus-principe van co-creëren met “the whole system in the room”.
Er is al ervaring opgedaan met biobased bouwen in de hele bouwketen, maar kennisdeling en toegang tot resultaten blijven beperkt.
Is emissieloze hoogbouw en daarmee bouwen met toekomstbestendige bouwmaterialen ook aan jou besteed? Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
Circulariteit als vanzelfsprekendheid
Het structureel toepassen van circulariteit in de herinrichting van vastgoed. Naast het voorkomen van grondstoffenuitputting en het anticiperen op leveringsrisico's van materialen, moet een circulaire economie leiden tot een bouwpraktijk die geen schade toebrengt aan ons milieu. De herinrichting van kantoorpanden is daar een onderdeel van.
Uit de eerste verkennende sessie is een samenwerking ontstaan. Uit de circulaire tweedaagse is de groep van de huidige uitvoering onstaan.
Het traject Circulaire Herinrichting bevindt zich in de uitwerkingfase. In 2022 is de richting voor het traject verder uitgedacht: het circulair maken van het inbouwpakket (installaties, interieur en spullen). Er is gezocht naar partijen die willen starten met circulair herontwikkelen. In 2023 zijn wij gestart met de coalitievorming rondom de startvraag: ‘Hoe zorgen we voor legitimiteit van een circulaire aanpak bij de integrale herinrichting van (bestaande) utiliteitsgebouwen? Daarnaast is de vraagformulering en stakeholderafbakening verder aangescherpt.
Dit heeft geleid tot de samenwerking met een vaste groep stakeholders. Deze groep stakeholders is betrokken bij de opstart en huidige uitvoering van verschillende actielijnen binnen het traject:
In dit traject staat een participatief, interactief en ambitieus proces centraal. ‘Het hele systeem’ wordt meegenomen in een Large Scale Intervention in juni 2023, om tot een gedeelde gewenste toekomststrategie te komen. Circulaire herinrichting is namelijk een gezamenlijk en urgent probleem, waarop niemand alleen het antwoord heeft.
Transitieresultaten en -lessen
Heb jij ervaring met de circulaire (her)inrichting en wil je bij de Large Scale Interventie aanwezig zijn? Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.!
Het gebruik van kantoorpanden is in de afgelopen jaren sterk veranderd. Er is meer behoefte aan flexibiliteit en veel mensen werken vanuit huis of hybride. Hierdoor staan kantoorruimtes vaker leeg. Daarnaast moet commercieel vastgoed verduurzamen. Kortom, er ligt een flinke druk op organisaties om op een andere manier naar hun huisvesting te kijken. Onder het kopje adaptief en flexibel vastgoed is De Bouwcampus begonnen om hen te helpen met het realiseren van toekomstbestendige werkplekken.
Als eerste stap is er een verkenningsbijeenkomst met een kleine groep deelnemers afkomstig uit verschillende organisaties op touw gezet. De uitkomst kan worden samengevat in de oneliner: 100 jaar extra en klokje rond gebruik van gebouwde vastgoed. Met andere woorden, door kantoorpanden in functie en gebruiker uitwisselbaar te maken en ook in de avonduren en weekenden beschikbaar te stellen zijn de kantoorruimtes 24/7 beschikbaar. Daarnaast vergroot het verduurzamen van het commercieel vastgoed zowel de levensduur als de maatschappelijke waarde.
Er is bij diverse partijen interesse om te leren van voorbeelden en mogelijkheden als het gaat om flexibel en adaptief vastgoed. Bij sommige organisaties zoals Arcadis, de politie en het ministerie van Binnenlandse Zaken jagen enkele medewerkers het thema aan. Zij hebben een sterke drang om er mee aan de slag te gaan maar lopen intern soms tegen weerstand aan. Ook het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft interesse. Zij zoeken vooral voorbeelden in mogelijkheden van adaptiviteit en naar succesfactoren en valkuilen van flexibel bouwen. Samen met De Bouwcampus hebben zij een plan van aanpak opgesteld om dit inzichtelijk te maken. Er is op dit moment echter nog geen concrete casus of coalitie in het vooruitzicht.
Voortdurend worden door verschillende andere partijen gebruikte gebouwen adaptief en flexibel getransformeerd om uitwisselbaar en klokje rond in gebruik te zijn. Met deze partijen wil De Bouwcampus samenwerken om dit traject verder aan te jagen.
Dit kan je melden via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. onder vermelding van adaptief en flexibel vastgoed.
Transitieresultaten en -lessen
Flexibel/adaptief vastgoed lijkt momenteel niet voorbij de pilot/het experiment te komen. Enerzijds door gebrek aan commitment, urgentie en visie. Anderzijds doordat pioniers – ondanks hun gedrevenheid voor realiseren – nu vooral op zoek zijn naar inspirerende voorbeelden door anderen (in plaats van ze zelf te realiseren).
In februari 2023 organiseren de Koninklijke Metaalunie, Brink, NEVAP en De Bouwcampus een themasessie rondom de toekomstwaarde van gebouwen, waarbij concreet wordt gewerkt met een methodiek rondom het bepalen van toekomstwaarde van het gebouw. In navolging daarop kan het interessant zijn om te onderzoeken hoe we op het thema 'toekomstbestendig vastgoed' voorbij het leren/inspireren komen en doorgaan naar het doen.
Wil je deelnemen aan deze verkenning of concreet met de opschaling van flexibel/adaptief vastgoed aan de slag? Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
Het versnellen van de warmtetransitie, door de samenwerking tussen nationaal opererende vastgoedeigenaren en lokale overheden te stroomlijnen. Daarbij willen we gemeenten tegemoet komen door hen beter inzicht te geven in de plannen en mogelijkheden van het (groot) vastgoed binnen de gemeentegrenzen en vastgoedeigenaren de handvaten geven die het mogelijk maken buiten de grenzen van het eigen pand te kijken.
Verder wordt afgestemd met o.a. netbeheerders en grote private vastgoedhoudende diensten als ASR, supermarktketens en banken. Er is aansluiting gevonden bij het in 2023 gestarte Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie (NPLW).
Het afgelopen jaar is het traject Vernieuwde Energie voor Vastgoed opnieuw onder de loep gelegd. De Bouwcampus verenigt partijen die een gezamenlijke aanpak voor gebiedsgerichte energietransitie willen ontwikkelen en in praktijk willen brengen. Zodra die samenwerking tot stand is gekomen, en daarmee een gebiedsgericht energiesysteem kan worden overwogen, zijn de technische mogelijkheden interessant. Per verduurzamingsoptie brengen we een aantal voorloperprojecten in kaart. Ook gaan we samenwerkingen aan om opschaling van veelbelovende initiatieven binnen de warmtetransitie te ondersteunen, zoals Warmte uit Water. Daarin ontstaan nieuwe rolverhoudingen, businessmodellen en samenwerkingen met betrekking tot het opwekken, opslaan en distribueren van duurzame energie in de gebouwde omgeving. Deze bieden wij een podium, per verduurzamingsoptie.
Living Lab U10 is de eerste verkenning in het samenbrengen van lokale/regionale/landelijke vastgoedeigenaren en gemeentelijke duurzaamheidsvertegenwoordigers rondom de harmonisatie van de Transitievisie Warmte en Concernaanpak. De geformuleerde wens na de sessie is het ontwikkelen van beter inzicht in pandgegevens en transitievisies warmte. De verkregen inzichten vertalen we in een ontwerp voor loketfunctie om de verbinding tussen de twee realiteiten beter te ondersteunen.
Het vervolg is een toepassingsworkshop in twee of drie gebieden waarin we op zoek gaan naar het ontwerpkader voor een gebiedsgericht energiesysteem. De vervolgbijeenkomst in 2023 staat in het teken van de demo van de TVW-viewer en demo van Datastelsel Verduurzaming Utiliteitsgebouwen (DVU) van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.
Betrokken partijen
Binnen Warmte uit Water is het doel om de algehele warmtetransitie aan te jagen door het stimuleren en begeleiden van de opstart van 2-5 grootschalige TEO-projecten (meer dan 5000 woningen) in de bestaande gebouwde omgeving, met als beoogd resultaat het regulatorisch kader helder te krijgen voor opschaling. De Bouwcampus biedt op een aantal vraagstukken binnen deze doelstelling ondersteunende facilitatie.
Betrokken partijen
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. en werk mee aan deze gezamenlijke aanpak!
Herinrichten van de ondergrond op een toekomstvaste manier
De ruimte in de stedelijke ondergrond is schaars en dreigt alleen maar schaarser te worden. Dit komt doordat er extra ruimte nodig is voor de energietransitie, klimaatadaptatie, smart cities en vervangingsopgaven. Er moet dus verandering komen in de ondiepe ondergrond. Kabels en leidingen, die naast elkaar worden gelegd, nemen nu (te) veel ruimte in. Als Bouwcampus jagen wij innovaties aan die de ruimte effectiever benutten.
We bieden een podium aan innovatieve concepten die een oplossing bieden in het verruimen van de stedelijke ondergrond. Dit zijn de Diepe Ondergrondse Leidingen Tunnel (DILT) en het Verticaal Kabels en Leidingen Systeem (VKLS).
DILT is een initiatief van de gemeenten Amsterdam en Rotterdam. Het is een stelsel van grotere buizen waarin ruimte is voor alle (hoofd)leidingen en kabels. Door dit stelsel dieper in de grond te leggen komt er ruimte vrij in de ondiepe ondergrond. Omdat het een 100-jarige levensduur heeft, vormt het de basis voor stadsontwikkeling in de komende eeuw. VKLS is een initiatief uit Leiden voor bundeling in de ondiepe ondergrond. Samen vormen DILT en VKLS een oplossing om de ondiepe ondergrond vrij te maken voor de transities die op ons afkomen.
De Bouwcampus ondersteunt de initiatiefnemers bij het uitwerken en concretiseren van het DILT en VKLS-gedachtegoed. We voeren een ‘Future Search’ uit, waar verschillende stakeholders bij elkaar gebracht worden om de nodige stappen te definiëren om uiteindelijk tot een pilot te komen. Verder gaan wij ook in 2024 door met de TransitieMotor en het KOBO Ondergrondslab. Deze gaan meer in het teken staan van de ondiepe ondergrond, DILT en VKLS.
Afgelopen jaar werkten Gemeente Tilburg, Brabant Water en Enexis met een grote groep betrokken collega’s aan de doorontwikkeling van gezamenlijk programmeren, ontwerpen en uitvoeren. De Bouwcampus begeleidde dit co-creatietraject. In september tekenden de drie directies het nieuwe convenant 'Samenwerken 2.0'.
Tilburg wil de samenwerking meer strategisch maken en kijkt daarvoor ook naar ervaringen van Rotterdam en cases uit onze catalogus, zoals AZON.
Betrokken partijen
De Bouwcampus biedt ondersteuning en advies in het voorbrengen van de coalitie in Zoetermeer. Daarbij begeleiden wij in wat op dat moment aan de orde is: gezamenlijk programmeren / ontwerpen / uitvoeren. We maken ons sterk voor een duurzame samenwerking en brengen werkvormen in waarmee de basis hiervoor wordt gelegd.
Op dit moment is de programmeertafel al vol op stoom waarmee toekomstige plannen integraal worden aangepakt. De ontwerp- en uitvoertafel volgen later dit jaar.
Betrokken partijen
Het Centrum ondergronds bouwen (COB), Mijn Aansluiting en De Bouwcampus ontwikkelden ‘De Samenwerkwijzer’. De Samenwerkwijzer biedt inzichten in de ontwikkelkansen van een samenwerkingsverband in de fysieke leefomgeving, met gerichte adviezen en diverse online-instrumenten voor een betere samenwerking.
In oktober 2022 tekenden Steven Adriaansen, voorzitter van GPKL en burgemeester van Woensdrecht, Geert Roovers namens KOBO-HO en Wil Kovács namens De Bouwcampus de startovereenkomst van het Lab Ondergrondse Infra. Onder KOBO-HO zijn al studielabs op lokaal en regionaal niveau. De start van het Lab Ondergrondse Infra biedt een paraplu om opdrachten en stages in ondergrondse infra te bundelen. Hiermee maken studenten van allerlei opleidingen kennis met de uitdagingen in de ondergrond.
De maandelijkse TransitieMotor Stedelijke Ondergrond richt zich op de kansen en uitdagingen in de herinrichting van de stedelijke ondergrond. Hierbij ligt de focus op de potentie van integraal ontwerpen en de valkuilen die in de praktijk worden ervaren. Iedere sessie heeft een ander onderwerp en spreker. Een greep uit de onderwerpen van voorgaande edities:
In de City Deal Openbare Ruimte bundelen diverse ministeries, gemeenten, kennisinstellingen en nutsbedrijven de krachten om te werken aan een integrale aanpak voor de stedelijke transitieopgaven. Vanuit de City Deal Openbare Ruimte wordt gewerkt uit reële praktijkvragen en ligt er een lijst van meerdere cases.
De Bouwcampus bekijkt welke case(s) wij het meest interessant vinden om te ondersteunen. Het lijstje wordt teruggebracht naar een selectie van zaken die realistisch opgepakt kunnen worden (kansrijk, focus, vaart en impact). Daarnaast spelen we een belangrijke trekkende rol in enkele van de ontwikkelteams van de City Deal. Deze teams delen ervaringen, identificeren best practices en ontwikkelen nieuwe werkmethoden. We zijn als kennispartner ook betrokken bij een aanvraag naar het stimuleringsfonds voor de creatieve industrie, waarmee een impuls wordt gevraagd voor het ontwikkelen van een ontwerpmethodiek voor bodem- en ondergrond voor ruimtelijk ontwikkelaars en stedenbouwkundigen.
Betrokken partijen
City Deal Openbare Ruimte telt op het moment 28 partners bestaande uit ministeries, gemeenten, kennisinstellingen en nutsbedrijven. Bekijk de hele lijst hier: Partners City Deal Openbare Ruimte.
Transitieresultaten en -lessen
Wil jij ook meedoen in de ontwikkeling van DILT, VKLS of het OndergrondsLab? Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
De Bouwcampus coördineert, met specifiek daarvoor beschikbaar gesteld budget van Rijksvastgoedbedrijf, de samenwerking tussen verschillende brancheorganisaties in het young professionals netwerk. Het doel van het netwerk is om young professionals samen te laten denken en doen:
Primair belang voor De Bouwcampus is het bereiken van een andere doelgroep en hen actief te betrekken bij de trajecten. We zien nu regelmatig dat young professionals (eindfase studie t/m 35 jaar) niet worden uitgenodigd voor sessies, terwijl de mix tussen young professionals en professionals ons inziens erg waardevol is. Daarnaast zien we graag meer crossovers tussen de verschillende organisaties, waardoor medewerkers in aanraking komen met andere (young) professionals binnen de keten. Die behoefte blijkt ook te bestaan bij andere (branche)organisaties die zich veelal richten op medewerkers van hetzelfde soort organisaties.
Het huidige tempo van verduurzaming moet omhoog. Te veel mensen wonen in huizen met slechte isolatie, wat voor onnodig hoge energiekosten zorgt en de klimaatdoelen onhaalbaar houdt.
Om deze opgave op te lossen heeft De Bouwcampus in samenwerking met Stroomversnelling, TKI Bouw en Techniek en TKI Urban Energy het non-profit programma Verbouwstromen opgericht. De focus van Verbouwstromen is op uitvoering. Het programma helpt marktpartijen en woningeigenaren om samen met ketenpartijen sneller een verbouwstroom uit te voeren.
Die versnelling doet Verbouwstromen op de volgende manier:
Kijk voor meer informatie op www.verbouwstromen.nu Wil je contact met het Verbouwstromen team? Stuur dan een bericht naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
In de wereld van bouw en infrastructuur vinden ingrijpende transities plaats. Deze complexe veranderprocessen gaan vaak gepaard met radicale verschuivingen. En het kan soms lijken alsof we twee stappen voorwaarts gaan, om vervolgens één stap terug te doen. Maar deze beweging is cruciaal om ervoor te zorgen dat het gehele bouwlandschap de koplopers bijhoudt.
Bij De Bouwcampus hanteren we het principe van 'het complete systeem aan tafel' oftewel ‘the whole system in the room’. Dit sluit naadloos aan bij onze filosofie van co-creatie. Samen met stakeholders uit de gehele bouwketen onderzoeken we nieuwe systemen en benaderingen. We identificeren de prangende vraagstukken die de sector bezighouden en brengen een diverse groep betrokkenen samen, zoals beleidsmakers, uitvoerders, opdrachtgevers, experts, gebruikers en beheerders. Gezamenlijk werken we toe naar een gedeelde basis, waarbij we onze ambities en doelen formuleren en streven naar de gewenste toekomst. Dit is ons vertrekpunt, en van daaruit ontwikkelen gemengde groepen stakeholders concrete actieplannen om deze ambities te verwezenlijken en de gewenste toekomst te bereiken.
Deze benadering keert het traditionele model om: ons einddoel markeert het beginpunt. Hierdoor ontstaan mogelijkheden voor programma's, werkgroepen en samenwerkingen die concrete acties ondernemen. Dit kan zelfs leiden tot de ontwikkeling van subsidieregelingen, branche-standaarden en nieuwe samenwerkingsvormen, allemaal voortkomend uit deze innovatieve processen.
In deze beginfase is het faciliteren van gesprekken met stakeholders van essentieel belang. Alleen door samen te praten kunnen we de volgende stappen identificeren en bepalen welke aanvullende interventies noodzakelijk zijn om vooruitgang te boeken. De Bouwcampus vervult deze cruciale rol door het organiseren en faciliteren van gesprekken met de sector en andere belanghebbenden. Als anderen terughoudend zijn in het nemen van initiatief, nemen wij het voortouw. Samen bouwen we aan de toekomst van de bouwindustrie en dragen we bij aan duurzame verandering.
Hij heeft aan de wieg van De Bouwcampus gestaan. Jarenlang zette Han de Wit zich als transitiemanager in op het thema herinrichting stedelijke ondergrond. “We zeggen wel eens dat de bovengrond druk is, maar in de ondergrond is het nog veel drukker. En er moet nog veel meer in, alleen die ruimte is er niet meer.” Een gesprek over het ontstaan van De Bouwcampus en de focus op de ondergrond. “We hebben toch een stevige steen bijgedragen aan de bewustwording dat we slimmer met de ondergrond moeten omgaan.”
“Het is in de bouwwereld en zeker in de openbare ruimte zo dat je iets nieuws niet, net als bij medicijnen, een laboratorium kunt verzinnen en dan kunt toepassen.” De Wit zag rond tal van onderwerpen in de bouw verschillende netwerkjes ontstaan. “Als er behoefte is aan nieuwe bruggen dan ontstond er een netwerkje bruggen. Dus je zag”, vertelt hij, “in de bouwwereld steeds heel veel verschillende kleine kennisinstituten ontstaan. Tegelijkertijd was er rond 2009 vanuit de sector behoefte om de vergaarde kennis meer te bundelen.”
Als bestuurslid van CURnet, één van die kennisinstituten, was De Wit netrokken bij de verkenning naar een mogelijke oprichting van een campus. “Dit was overigens nadat fusiebesprekingen tussen verschillende organisaties op niets waren uitgelopen. Dat werd het zogenoemde VVV team wat weer later het Bouwcampus-team is geworden. De stichting Vernieuwing Bouw is toen eigenlijk omgezet in De Stichting De Bouwcampus.” Moeiteloos somt hij die prille ontstaansgeschiedenis op. Nadat De Bouwcampus in Delft actief werd deed hij zelf een stapje terug om in 2017 weer terug te keren. Zijn functie van directeur R&D bij TAUW combineerde De Wit met zijn werk bij De Bouwcampus. “Het was in de periode dat herinrichting van de stedelijke ondergrond als één van de drie trajecten door De Bouwcampus op poten werd gezet. Werken voor De Bouwcampus betekende voor mij dat je inhoudelijk bijblijft en verbindingen kunt maken.”
Dat laatste werd volgens hem een periode toch nog wel bemoeilijkt door de bouwfraudeperiode. “Heel simpel, wanneer je in een wereld zit met heel veel verschillende spelers dan is het nodig om elkaar goed te leren kennen om te kunnen innoveren. In een periode dat dat eigenlijk allemaal verdacht werd zagen we dat bij alle partijen in de keten toch wel wat kramp ontstond.” De Wit geeft als simpel voorbeeld de jaarlijkse uitgaven van fotoboeken door TAUW. “Mooie boeken over onderwerpen als water en spelen, water en veiligheid en ga maar door. Op zeker moment na de bouwfraudekwestie kregen we de boeken teruggestuurd. Men zag het als een cadeautje. Alle contacten werden een stuk formeler.” Samen met de bouwcrisis heeft het in zijn ogen een negatief effect gehad op de ruimte om te experimenteren. “De meerwaarde van De Bouwcampus heb ik altijd gevonden dat het hier een kruisbestuiving van GWW, B&U en de stedelijke ondergrond betreft. Ik heb het wel eens vergeleken met een vliegdekschip. Je zorgt dat dingen die in de lucht zijn daar bij wijze van spreken kunnen landen. Dan ben je er een tijdje mee bezig en dan hoop je dat het versterkt weer kan wegvliegen. Dat beeld spreekt mij nog steeds wel aan.”
In zijn visie is de herinrichting van de stedelijke ondergrond een mooi voorbeeld van een vernieuwende opgave die bij De Bouwcampus hoort. “Als je namelijk vooraf zeker weet dat de opgave succesvol wordt aangepakt heb je De Bouwcampus niet nodig. Want dan wordt het zonder De Bouwcampus ook wel wat. De Bouwcampus is er eigenlijk voor om dingen die niet vanzelf tot stand komen, een zetje te geven. En dan kan dat honderd procent lukken maar ook 100 procent mislukken en natuurlijk alles wat er tussenin zit.” Toen De Wit zich samen met twee andere transitiemanagers bij De Bouwcampus, in samenwerking met bijvoorbeeld het COB, met de stedelijke ondergrond ging bezighouden vonden nog maar weinig mensen dit een interessant onderwerp. “Het bewustzijn dat daar in die ondergrond zoveel zaken bij elkaar komen was er nog niet. Terwijl in de ondergrond alle kabels en leidingen liggen. Die zijn essentieel voor je drinkwater, riolering en elektriciteit. En niet te vergeten de bodem zorgt ook voor infiltratie van water, biedt ruimte, vocht en voeding voor de wortels van bomen en struiken. Ook moet je in de stad rekening houden met de bodemkwaliteit vanwege onze erfenissen uit het verleden” Er verschijnt een glimlach op zijn gezicht als hij zegt: “We vinden het bovengronds in de stad al druk maar ondergronds is daar ook heel druk. En die druk op de ondergrond wordt met alle opgaven die er bovengronds zijn alleen maar groter. We willen ook nog een warmtenet en een verzwaring van elektriciteit en ook nog groenere wijken. Dat past gewoon niet allemaal meer.”
Het lastige is dat het volgens De Wit gewoon een heel complexe materie is. “Wanneer jij’, legt hij uit, “als gemeenteambtenaar verantwoordelijk bent voor de hele riolering, dan heb je al zoveel gedoe, dat je blij bent dat je niet te veelrekening hoeft te houden met alle andere kabels en leidingen, of met meer groen . Terwijl de burger zal denken: ‘potverdorie, nou ligt die straat weer open’ en ‘kunnen ze dat niet slimmer doen?’”
De complexheid van de materie zit volgens hem in het feit dat het allemaal gescheiden werkvelden zijn. “Ik denk dat als je het helemaal platslaat de meerwaarde van HSO is geweest en nog steeds is om dat besef inzichtelijk te maken. “Uiteindelijk heeft dat ook geleid tot een visie van het ministerie op de bodem en ondergrond. Vanuit het inzicht dat de stedelijke ondergrond overvol is en we daar slimmer mee om moeten gaan. Die bewustwording was er in 2018 nog een stuk minder. Dat is zeker niet alleen door ons is gekomen, maar we hebben daar wel eensteen aan bijgedragen.” Terugkijkend op zijn jaren bij De Bouwcampus wil hij toch ook stilstaan bij het plotselinge overlijden van Robbert Ephraim. Ephraim was via Stichting Mijn Aansluiting betrokken bij het HSO-team van De Bouwcampus. “Een echte verbinder van mensen en organisaties. Een groot verlies voor iedereen.”
Na een korte stilte zegt hij wel een wenkend perspectief te zien. “Er zijn ontwikkelingen waaruit blijkt dat er meer overleg komt en meer samenwerking over wat er in de grond gaat en wanneer. Digitalisering is een oplossing. Maar tegelijkertijd”, voegt De Wit daaraan toe, “kun je dat niet in één keer realiseren. Ik zou ervoor pleiten om wat er nu op dat vlak wordt bedacht en toegepast vanuit een Legogedachte wordt ontwikkeld. Ik wil daarmee zeggen dat als je uitbreidingssetjes van Lego gebruikt dit altijd wel past. Daarmee voorkom je dat je allemaal slimme oplossingen verzint, maar er jaren later achter komt dat er allerlei dingen omheen zijn geplakt waardoor het gewoon niet meer werkbaar is.”
- Han de Wit, voormalig Transitiemanager HSO
Maak kennis met het Bouwcampus-team!
De Bouwcampus bestaat uit een groep enthousiaste mensen die zich ervoor inzet om de maatschappelijke meerwaarde van de bouwwereld te vergroten.
Ontwikkelen van een innovatieve aanpak om de omvangrijke vervangings- en renovatieopgave van infrastructuur duurzaam, betaalbaar en met zo min mogelijk hinder te realiseren.
In Nederland ligt voor circa 137.000 kilometer aan wegen, 6.200 kilometer aan vaarwegen, 6.000 kilometer aan spoorlijnen, 2.100 kilometer aan dijken, 1,8 miljoen kilometer aan kabels en leidingen en vele duizenden viaducten en bruggen. Veel van deze infrastructuur nadert het einde van zijn levensduur. Daarnaast wordt onze infrastructuur steeds intensiever belast. Grootschalige vervanging of renovatie is noodzakelijk om de bereikbaarheid en veiligheid ervan te blijven garanderen.
Een goede infrastructuur is essentieel voor een vitale economie, de leefbaarheid en een duurzame en sociale ontwikkeling van ons land. Bij het niet functioneren of onvoldoende tijdig onderhoud van de infrastructuur zijn de potentiële vervolgschades groot. Niet alleen financieel, ook spelen hierbij maatschappelijke vraagstukken zoals de veiligheid van burgers, bereikbaarheid en duurzaamheid.
Er zijn onvoldoende middelen en menskracht beschikbaar voor de enorme hoeveelheid projecten die nu ontworpen en uitgevoerd moeten worden. Er is daarom een urgente behoefte aan een aanpak die verantwoord prioriteert, kosten verlaagt, duurzaamheid stimuleert én waarbij ‘tijdens de verbouwing, de winkel van de samenleving open blijft.’
De Bouwagenda heeft vastgesteld dat een Kwaliteitssprong en Schaalsprong noodzakelijk zijn voor deze opgave. De Kwaliteitssprong moet leiden tot een hoger maatschappelijk rendement op investeringen: duurzamer, circulair, toekomstbestendig en met een hogere klantbetrokkenheid en -tevredenheid. De Schaalsprong moet leiden tot het grootschalig toepassen van nieuwe concepten en technieken, van pilots via (inter)nationaal prototyping naar investeringsprogramma’s. Daardoor treden schaalgrootte-effecten op, komt de noodzakelijke versnelling erin en gaan de kosten per product drastisch omlaag.
Deze speerpunten van De Bouwagenda vullen we voor de opgave Vervanging & Renovatie Infrastructuur in met de volgende activiteiten:
Binnen drie maatschappelijke opgaven richten we transitietrajecten in voor vraagstukken met een brede basis van vraageigenaren.
Over de opgavenDoorbraken realiseren om de transitie naar een toekomstbestendige en CO2-neutrale gebouwenvoorraad te versnellen. Voor utiliteitsbouw, woningbouw, nieuwbouw en bestaande bouw.
In 2050 CO2-neutraal, dat is de klimaatdoelstelling waar we als samenleving voor staan. De Nederlandse bouwsector speelt een belangrijke rol bij deze enorme opgave. Enerzijds is dit een energieopgave waarbij ruim 7 miljoen woningen en 1 miljoen utiliteitsgebouwen moeten worden getransformeerd tot energiezuinige gebouwen met duurzame elektriciteits- en warmtevoorzieningen. Anderzijds is reductie en verandering van ons grondstoffengebruik nodig voor de overgang naar een circulair bouwproces.
Het realiseren van deze duurzaamheidsambities kan alleen met een integrale en gebiedsgerichte aanpak. Zo vragen alleen al warmte- en koelsystemen en de opwekking van energie om lokaal maatwerk en het bij elkaar brengen van belanghebbenden. Daarnaast vereisen deze transities nieuwe businessmodellen en andere manieren van samenwerken.
We onderzoeken hoe we binnen de bouwsector een voortvarende start van de verduurzamingsopgave kunnen bewerkstelligen en voorwaarden voor opschaling en uitrol kunnen creëren. Door te leren van technische en organisatorische innovaties, door ervaring op te doen met wat kosteneffectief is en door na te gaan wat in verschillende situaties praktisch haalbaar is.
Binnen drie maatschappelijke opgaven richten we transitietrajecten in voor vraagstukken met een brede basis van vraageigenaren.
Over de opgavenInnovatieve, betaalbare oplossingen creëren waardoor de ruimte in de ondergrond effectief wordt benut en het wél allemaal past. Met zo min mogelijk overlast. Een geweldige uitdaging.
Straten in steden liggen nu al regelmatig open vanwege het beheer en onderhoud van de ondergrondse infrastructuur. Werkzaamheden voor riolering, kabels, leidingen en bestrating worden los van elkaar gerealiseerd zonder rekening te houden met het totaal aan wensen. Met ingrepen voor de energietransitie en klimaatverandering zullen binnensteden nog vaker openliggen. Er is een systeemsprong nodig om alle ambities te realiseren.
Nederland verspilt miljarden euro’s als we nu niet toekomstbestendig handelen. In de steden en in de ondergrond hangt alles met alles samen. We zoeken daarom naar een integrale oplossing voor de ondergrondse opgaven die minimale overlast bij aanleg, beheer en onderhoud geeft, die niet duurder uitpakt dan de huidige werkwijze en die toekomstbestendig is.
Binnen drie maatschappelijke opgaven richten we transitietrajecten in voor vraagstukken met een brede basis van vraageigenaren.
Over de opgavenDe Bouwcampus jaagt transities aan binnen drie complexe, urgente maatschappelijke opgaven
Binnen drie maatschappelijke opgaven richten we transitietrajecten in voor vraagstukken met een brede basis van vraageigenaren. Daarmee zorgen we voor de gewenste schaalsprong. Oplossingen die ontstaan, zijn gericht op opschaling, repeteerbaarheid en versnelling. Kansrijke ideeën toetsen we in praktijkomgevingen. Alle inzichten delen wij open en transparant.
Binnen drie maatschappelijke opgaven richten we transitietrajecten in voor vraagstukken met een brede basis van vraageigenaren.
De Bouwagenda, Bruggenstichting, CROW, Platform WOW en De Bouwcampus merken op dat er behoefte is aan een bruggendialoog.
De uitdagende en omvangrijke opgave om de Nederlandse civiele kunstwerken te renoveren en vervangen is iets waar we samen nog decennia mee bezig zijn. Om dit als overheid en markt aan te kunnen is het gesprek hierover van groot belang.
Tijdens de online Brugdialogen komen vraagstukken, ideeën, oplossingen en fails aan bod die jou en jouw collega’s door heel Nederland helpen. Laten we er met zijn allen naar streven om zo veilig, efficiënt en duurzaam mogelijk te werken. Want die (gerenoveerde) kunstwerken moeten er komen.
Veel bruggen, maar ook sluizen, viaducten, duikers etc. zijn gebouwd in de jaren 50-60-70 van de vorige eeuw en naderen het einde van hun technische levensduur, waardoor assetbeheerders en -eigenaren geconfronteerd worden met een ingrijpende en kostbare uitdaging. Willen we deze opgave op tijd, veilig, efficiënt en duurzaam uitvoeren, dan is het van belang dat alle betrokken beheerders en marktpartijen met elkaar samenwerken en kennis uitwisselen.
Binnen drie maatschappelijke opgaven richten we transitietrajecten in voor vraagstukken met een brede basis van vraageigenaren.
Over de opgavenBinnen drie maatschappelijke opgaven zet De Bouwcampus verschillende transitietrajecten op:
Stichting De Bouwcampus is een netwerkorganisatie zonder winstoogmerk. De stichting bestaat dankzij financiële en in kind bijdragen van overheden en bedrijven.
Ontwikkelen en toepassen van een innovatieve aanpak om de omvangrijke vervangings- en renovatieopgave van infrastructuur duurzaam, betaalbaar en met acceptabele hinder te realiseren.
Om Nederland op rolletjes te laten lopen, moeten we de komende jaren hard aan de slag met vervanging en renovatie (V&R) van de infrastructuur. Dat is een enorme opgave, omdat de mensen en middelen ook nodig zijn voor de woningbouwopgave, energietransitie en klimaatadaptatie. Daarbij moet het ook nog eens op een duurzame en betaalbare manier en is het de bedoeling dat tijdens deze operatie alles het gewoon blijft doen en Nederland doordraait. Hoe we dat moeten doen? Daarop richt zich de opgave Vervanging & Renovatie Infrastructuur.
Met de focus op seriematig
In de infrastructuur zijn opdrachtgevers en uitvoerders van oudsher gewend om project voor project te werken. Er komt echter een golf van duizenden kleinere en grotere te vervangen of te renoveren bruggen, viaducten, sluizen en gemalen op ons af. Om dit binnen de maatschappelijke opgaves als klimaat, stikstof en woningtekort aan te kunnen, moeten we naar een andere manier van werken. De Bouwcampus richt zich op een meer seriematige aanpak. We moeten meer standaardiseren, meerdere kunstwerken in één aanbesteding naar de markt brengen en meer industrialiseren.
Zo’n seriematige aanpak heeft op zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers een grote impact. In de Open Leeromgeving Seriematige Aanpak V&R zijn we met dit vraagstuk bezig. Kijk voor meer informatie op het V&R Transitie Dashboard.
Binnen drie maatschappelijke opgaven richten we transitietrajecten in voor vraagstukken met een brede basis van vraageigenaren.
Over de opgavenDoorbraken realiseren om de transitie naar een toekomstbestendige en CO2-neutrale gebouwenvoorraad te versnellen. Voor utiliteitsbouw, woningbouw, nieuwbouw en bestaande bouw.
In 2050 CO2-neutraal, dat is de klimaatdoelstelling waar we als samenleving voor staan. De Nederlandse bouwsector speelt een belangrijke rol bij deze enorme opgave. Enerzijds is dit een energieopgave waarbij ruim 7 miljoen woningen en 1 miljoen utiliteitsgebouwen moeten worden getransformeerd tot energiezuinige gebouwen met duurzame elektriciteits- en warmtevoorzieningen. Anderzijds is reductie en verandering van ons grondstoffengebruik nodig voor de overgang naar een circulair bouwproces.
Het realiseren van deze duurzaamheidsambities kan alleen met een integrale en gebiedsgerichte aanpak. Zo vragen alleen al warmte- en koelsystemen en de opwekking van energie om lokaal maatwerk en het bij elkaar brengen van belanghebbenden. Daarnaast vereisen deze transities nieuwe businessmodellen en andere manieren van samenwerken.
We onderzoeken hoe we binnen de bouwsector een voortvarende start van de verduurzamingsopgave kunnen bewerkstelligen en voorwaarden voor opschaling en uitrol kunnen creëren. Door te leren van technische en organisatorische innovaties, door ervaring op te doen met wat kosteneffectief is en door na te gaan wat in verschillende situaties praktisch haalbaar is.
Binnen drie maatschappelijke opgaven richten we transitietrajecten in voor vraagstukken met een brede basis van vraageigenaren.
Over de opgavenInnovatieve, betaalbare oplossingen creëren waardoor de ruimte in de ondergrond effectief wordt benut en het wél allemaal past. Met zo min mogelijk overlast. Een geweldige uitdaging.
Straten in steden liggen nu al regelmatig open vanwege het beheer en onderhoud van de ondergrondse infrastructuur. Werkzaamheden voor riolering, kabels, leidingen en bestrating worden los van elkaar gerealiseerd zonder rekening te houden met het totaal aan wensen. Met ingrepen voor de energietransitie en klimaatverandering zullen binnensteden nog vaker openliggen. Er is een systeemsprong nodig om alle ambities te realiseren.
Nederland verspilt miljarden euro’s als we nu niet toekomstbestendig handelen. In de steden en in de ondergrond hangt alles met alles samen. We zoeken daarom naar een integrale oplossing voor de ondergrondse opgaven die minimale overlast bij aanleg, beheer en onderhoud geeft, die niet duurder uitpakt dan de huidige werkwijze en die toekomstbestendig is.
Binnen drie maatschappelijke opgaven richten we transitietrajecten in voor vraagstukken met een brede basis van vraageigenaren.
Over de opgavenDe Bouwcampus jaagt transities aan binnen drie complexe, urgente maatschappelijke opgaven
Binnen drie maatschappelijke opgaven richten we transitietrajecten in voor vraagstukken met een brede basis van vraageigenaren. Daarmee zorgen we voor de gewenste schaalsprong. Oplossingen die ontstaan, zijn gericht op opschaling, repeteerbaarheid en versnelling. Kansrijke ideeën toetsen we in praktijkomgevingen. Alle inzichten delen wij open en transparant.
Binnen drie maatschappelijke opgaven richten we transitietrajecten in voor vraagstukken met een brede basis van vraageigenaren.
De Bruggenstichting, CROW, Platform WOW en De Bouwcampus merken op dat er behoefte is aan een bruggendialoog.
De uitdagende en omvangrijke opgave om de Nederlandse civiele kunstwerken te renoveren en vervangen is iets waar we samen nog decennia mee bezig zijn. Om dit als overheid en markt aan te kunnen is het gesprek hierover van groot belang.
Tijdens de online Brugdialogen komen vraagstukken, ideeën, oplossingen en fails aan bod die jou en jouw collega’s door heel Nederland helpen. Laten we er met zijn allen naar streven om zo veilig, efficiënt en duurzaam mogelijk te werken. Want die (gerenoveerde) kunstwerken moeten er komen.
Veel bruggen, maar ook sluizen, viaducten, duikers etc. zijn gebouwd in de jaren 50-60-70 van de vorige eeuw en naderen het einde van hun technische levensduur, waardoor assetbeheerders en -eigenaren geconfronteerd worden met een ingrijpende en kostbare uitdaging. Willen we deze opgave op tijd, veilig, efficiënt en duurzaam uitvoeren, dan is het van belang dat alle betrokken beheerders en marktpartijen met elkaar samenwerken en kennis uitwisselen.
Binnen drie maatschappelijke opgaven richten we transitietrajecten in voor vraagstukken met een brede basis van vraageigenaren.
Over de opgaven
