Heb je ook een praktijkvoorbeeld dat een plek verdient in de catalogus? Laat het ons weten

Herinrichting Stedelijke Ondergrond

De marges in de ondergrondse ruimte raken snel op en daar krijgen we steeds meer last van. Veel van de al bestaande constructies in of op de ondergrond zijn aan vervanging toe. Het gaat niet alleen om kabels en leidingen, maar ook om kademuren, bruggen, onderdoorgangen en funderingen.

Voor diverse maatschappelijke ontwikkelingen is extra ruimte nodig in de ondergrond: zoals voor de energietransitie (warmtenetten, verzwaring elektriciteitsnet, klimaatadaptatie) en de grondstoffentransitie, met onder meer aandacht voor hergebruik van afvalstoffen, elektrificatie van de mobiliteit, sensoren en de uitrol van 5G. Naast de aanleg en aanpassing van de fysieke infrastructuur spelen ook andere zaken een rol op de lange termijn: zoals hoge of te lage (grond)waterstanden, water- en bodemkwaliteit, biodiversiteit en mogelijkheden om CO2 vast te leggen in de ondergrond.

Er is geen regie op de aanleg en het beheer & onderhoud van alle verschillende ondergrondse infrastructuren. Omdat er in de ondergrond veel meer nodig is om maatschappelijke ambities waar te maken, heeft dat in de toekomst een grote impact op het ruimtebeslag. Daarnaast ontbreekt de connectie op strategisch en tactisch niveau. Elke individuele ambitie wordt gerealiseerd door (semi)publieke en private partijen zonder rekening te houden met het totaalpakket aan wensen. Hooguit wordt nu lokaal de uitvoering van werkzaamheden voor de komende 2-3 jaar afgestemd. Er wordt zelden samen met andere partijen integraal ontworpen, behalve in nieuwbouwwijken.

Om maatschappelijke doelen tegen acceptabele kosten te realiseren en overlast te beperken, is een andere werkwijze noodzakelijk. Ingrediënten hiervoor zijn meer samenwerking, meer regie of coördinatie, langer vooruitkijken met behulp van scenario’s, samen ontwerpen, samen financiering regelen en samen uitvoeren. Dat is een complexe transitie met heel veel betrokken partijen.

Op diverse plekken in Nederland wordt de ambitie van meer integraal werken en langer vooruitplannen al omarmd. In projecten worden ervaringen opgedaan met bijvoorbeeld andere vormen van samenwerking. Al deze praktijkvoorbeelden worden gepresenteerd in deze catalogus.

Lees ook de rapportage Inventarisatie afstemmingsvormen van Mijn Aansluiting en De Bouwcampus.

1

Overeenkomst gemeente Loon op Zand, Brabant Water & Enexis Netbeheer

2

Gemeente Tilburg, Brabant Water & Enexis Netbeheer

3

Bodem en Ondergrond in de Omgevingsvisie gemeente Zaanstad

4

Rotterdams convenant ‘Samenwerken in de buitenruimte’

5

Schaderegeling Ingravingen Rotterdam

6

Utility Duct Müllerpier Lloydkwartier Rotterdam

7

Onder Twente

8

Pilotondergrond Amsterdamsevaart

9

Het Coördinatiestelsel Werken aan de Weg - gemeente Amsterdam

10

Integrale Leidingtunnel – Zuidas Amsterdam

11

Koppelkansen Traject - gemeente Amsterdam

12

Amsterstad

13

Nijmegen wroet in de ondergrond

14

Uitvoeringsprotocol Kabels en Leidingen Provincie Zuid-Holland

15

Pilot Integrale leidingentunnel mantel­buizen­putconstructie Alphen aan den Rijn

16

Integrale leidingentunnel Den Haag CS

17

Scheveningen Boulevard

18

ILT onder Utrecht CS

19

Leidingentunnel Arnhem

20

Afstemmen Zeeuwse Overheden en Nutsbedrijven

21

Structurele samenwerking binnen de gemeente Groningen

22

Gemeente Leiden, Liander en Dunea

23

Structurele samenwerking in opbouw: gemeente Zoetermeer, Stedin, Dunea

Heb je ook een praktijkvoorbeeld dat een plek verdient in de catalogus?Laat het ons weten

De Bouwcampus vormt met het traject ‘Praktijkprogramma Herinrichting Stedelijke Ondergrond’ regionale coalities. Deze coalities kenmerken zich door een gezamenlijke lange termijn ambitie om hun doelstellingen te realiseren. Onderling delen zij best practices en vormen zij een voorbeeld voor andere regio’s die met de herinrichting van stedelijke ondergrond te maken hebben. Het gaat nadrukkelijk om meer dan ambities bespreken en kennis delen. In de praktijk wordt geleerd door te doen, in échte straten en wijken.