Circulaire Herinrichting

Circulariteit als vanzelfsprekendheid

Aanleiding

Circulariteit is hot topic. De ambities zijn hoog: over zes jaar moet Nederland de helft minder primaire grondstoffen gebruiken. Dit betekent de helft minder mineralen, metalen en fossiel. Om het gebruik van virgin materialen te verminderen, moeten we onze economie anders inrichten. 

Het produceren van materialen voor de bouw stoot veel CO2 uit. Wereldwijd is dit zo’n 11 procent van alle emissie. Maar het kan ook anders: met biobased materialen en door onderdelen te hergebruiken – van gebouwen en installaties tot wanden en wastafels. Op die manier kunnen we de bouw verduurzamen. 

Doel

Het structureel toepassen van circulariteit in de herinrichting van vastgoed. Naast het voorkomen van grondstoffenuitputting en het anticiperen op leveringsrisico's van materialen, moet een circulaire economie leiden tot een bouwpraktijk die geen schade toebrengt aan ons milieu. De herinrichting van kantoorpanden is daar een onderdeel van. 

Aanpak

Het traject Circulaire Herinrichting bevindt zich in de uitwerkingfase. In 2022 is de richting voor het traject verder uitgedacht: het circulair maken van het inbouwpakket (installaties, interieur en spullen). Er is gezocht naar partijen die willen starten met circulair herontwikkelen. In 2023 zijn wij gestart met de coalitievorming rondom de startvraag: ‘Hoe zorgen we voor legitimiteit van een circulaire aanpak bij de integrale herinrichting van (bestaande) utiliteitsgebouwen? Daarnaast is de vraagformulering en stakeholderafbakening verder aangescherpt. 

Dit heeft geleid tot de samenwerking met een vaste groep stakeholders. Deze groep stakeholders is betrokken bij de opstart en huidige uitvoering van verschillende actielijnen binnen het traject:  

    1. Het opzetten van een gemeenschappelijke marktplaats voor circulaire bouwmaterialen. Deze actielijn is opgepakt door Insert. Het resultaat is een centrale marktplaats waar herbruikbare materialen uit de bouw op kunnen worden aangeboden.
    2. Het ontwikkelen van een gemeenschappelijke standaard die de impact van circulariteit bepaalt. In deze actielijn wordt de eenduidige taal en standaard voor circulariteit die Het Nieuwe Normaal biedt verder uitgewerkt. Dit resulteert in een leidraad die circulariteit meetbaar en toepasbaar maakt.
    3. Het ontwerpen van multifunctionele toepassingen voor gebouwen. Hierin worden ontwerpuitgangspunten voor flexibel gebruik gedefinieerd. Deze actielijn is opgepakt door één van de grootste vastgoedeigenaren van het land: de Politie.
    4. Het maken van een flowchart voor beslissingen rondom de toepassing van circulaire oplossingen. Hier is de Flowchart Circulaire Herinrichting uit ontstaan.
    5. De uitvraag. Deze actielijn zit momenteel in de verkenningsfase. Hierin komen de eerste vier actielijnen samen. Door middel van het analyseren van uitvragen en marktconsultaties wordt een handreiking geschreven over hoe je hergebruik beter kan borgen in aanbestedingen, inkoopprocessen, selectie, of gunningscriteria.

Eindeloos

In 2025 kwam het magazine Eindeloos uit. Hét magazine over circulair hergebruik in de gebouwde omgeving. 

In dit eerste nummer van Eindeloos staan de eerste vier actielijnen centraal die de basis vormen voor een structurele aanpak van circulair hergebruik in de gebouwde omgeving. 

Benieuwd naar Eindeloos? Check het blad HIER


De mensen

Wytze Kuijper

Transitie-expert

Leo Oosterveen

Transitiemanager


Documenten


Agenda

  • 27/09/2023
    Tweedaagse Circulaire Herinrichting

    Tweedaagse Circulaire Herinrichting

    Er is een business case voor circulair herinrichten van utiliteitsgebouwen! Om de business case vorm te geven wordt een tweedaagse georganiseerd. 64 mensen vanuit 8 verschillende werkvelden/stakeholdergroepen worden verbonden en gaan samen impact creëren op het gebied van circulaire herinrichting van kantoren.

    We richten ons op de bestaande gebouwen en laten nieuwbouw buiten beschouwing. De focus ligt op een aantal productgroepen, namelijk scheidingswanden, vloer-plafond afwerking, installatie- en regeltechniek en luchtbehandeling, verlichting en beschermlagen/ afwerking met als uitgangspunt minimale milieubelasting, gezondheid en flexibiliteit. Circulariteit volgens de principes van de R-ladder met als minimale ondergrens gelijkwaardig hergebruik.

    De tweedaagse bijeenkomst wordt vormgegeven volgens de werkmethode ‘Future Search’. Deze werkwijze kenmerkt zich door een grote mate van zelforganisatie en eigen verantwoordelijkheid voor het resultaat. Daarmee voorkomen we het ‘not-invented here syndrome’. Er worden geen keynotes georganiseerd in het officiele deel van het programma. De deelnemers maken zelf het succes! Het programma kent een vaste volgorde van werkvormen en wordt strak begeleid door ervaren facilitators. De methodiek werkt toe naar een gezamenlijk toekomstbeeld van waaruit een gedragen aanzet voor actieplannen wordt ontwikkeld. 

    Bekijk de uitnodiging hier.

    Aanmelden kan t/m 7 septemberLet op! Het aantal plekken voor de bijeenkomst is beperkt. Schrijf je dus snel in, want vol = vol. Je ontvangt een definitieve bevestiging in de week van 11 september.

    Wanneer?

    Woensdag en donderdag 27 & 28 september op een locatie in Park de Hoge Veluwe

    Aanmelden

    Klik hier om je aan te melden.


Nieuws

  • 06/03/2025
    Eindeloos nieuw magazine over circulair hergebruik

    Eindeloos nieuw magazine over circulair hergebruik

    De bouwsector staat voor een grote uitdaging: hoe kunnen we bestaande gebouwen en materialen optimaal hergebruiken en tegelijkertijd de transitie naar een circulaire economie versnellen? De eerste editie van Eindeloos, een nieuw digitaal magazine over circulair hergebruik, biedt inzichten, inspirerende voorbeelden en concrete actielijnen om deze transitie vorm te geven. Het magazine is ontwikkeld door De Bouwcampus.

    In dit eerste nummer van Eindeloos staan vier actielijnen centraal die de basis vormen voor een structurele aanpak van circulair hergebruik in de gebouwde omgeving. Deze actielijnen zijn door de sector zelf geformuleerd tijdens een tweedaagse bijeenkomst die door De Bouwcampus op touw is gezet.

    Zo wordt er gewerkt aan een gemeenschappelijke marktplaats voor circulaire bouwmaterialen om hergebruik te vergemakkelijken, en aan de ontwikkeling van een standaard die de impact van circulariteit meetbaar en vergelijkbaar maakt. Daarnaast richt men zich op circulair ontwerpen voor multifunctionele toepassingen, zodat gebouwen flexibeler en toekomstbestendiger worden. Tot slot is er een flowchart ontwikkeld die stakeholders helpt bij het maken van weloverwogen keuzes rondom circulaire oplossingen.

    Een sector in beweging

    De trekkers van deze actielijnen delen in Eindeloos hun inzichten en ervaringen. Hoewel de snelheid van verandering per partij verschilt, is er een duidelijke beweging zichtbaar. Het gezamenlijke denken over circulaire herinrichting van utiliteitsgebouwen wint terrein. De Bouwcampus speelt hierin een verbindende rol door partijen samen te brengen en een voedingsbodem te creëren voor wederzijds begrip en samenwerking.

    Samenwerking

    Denise Huizing, procesmanager bij Brink, benadrukt in haar gastcolumn dat circulariteit méér vraagt dan goede intenties. “Om écht het verschil te maken moeten we als sector nog meer met elkaar samenwerken,” stelt zij. Haar oproep onderstreept de noodzaak van daadkracht en collectieve actie om circulaire ambities om te zetten in tastbare resultaten.

    Praktijkvoorbeelden

    Leren van succesvolle projecten is essentieel om opschaling te realiseren. Daarom biedt Eindeloos ook ruimte aan praktijkvoorbeelden die laten zien hoe circulair hergebruik in de praktijk werkt. Deze verhalen tonen aan dat circulair bouwen niet alleen bijdraagt aan duurzaamheid, maar ook organisaties helpt hun doelen te bereiken en een inspirerende werkomgeving te creëren.

    Eindeloos nodigt uit om mee te doen en samen doorbraakkeuzes te realiseren. Want alleen door samenwerking en actie kunnen we de toekomst van circulair bouwen écht vormgeven.

    Benieuwd naar Eindeloos? Check het blad HIER

  • 06/05/2025
    Doorpaksessie circulair herinrichten: van oude trein naar nieuwe werkplek

    Doorpaksessie circulair herinrichten: van oude trein naar nieuwe werkplek

    “Je kijkt door het raam van een werkplaats en herkent het profiel van een NS-trein, op de grond staan de blindegeleidelijnen van een perron er nog in. Dan weet je: dit is circulair bouwen.” Het zijn woorden van een van de deelnemers tijdens de rondleiding door het Hof van Cartesius, de locatie van de eerste doorpaksessie Circulair Herinrichten van 2025.

    De deelnemers van het traject circulair herinrichten kwamen op donderdag 17 april samen in Utrecht. Vertegenwoordigers van overheden, marktpartijen en kennisinstellingen bogen zich over de voortgang van de vier actielijnen én de introductie van een vijfde. De sfeer? Gedreven, open, en vooral: praktisch.

    De rondleiding langs de circulaire werkplekken in het Hof van Cartesius in Utrecht vormde een treffende aftrap van de doorpaksessies. De boodschap was immers duidelijk: kijk eerst naar wat er beschikbaar is, en pas dáár je ontwerp op aan. Niet andersom. Het zette de toon voor de rest van de middag, waarin kennisdelen en concrete actie hand in hand gingen.

    Tijdens de plenaire opening werd de vraag gesteld: wat zien jullie om je heen gebeuren in de sector? Antwoorden varieerden, maar het beeld was helder: circulariteit wint terrein, maar kent ook knelpunten. “Er wordt nog te veel weggegooid,” aldus een deelnemer. En ook: “De druk om snel te bouwen botst met de tijd die circulariteit vraagt.”

    Toch is de toon positief. “Circulariteit is niet meer alleen een ideaal. Het begint gewoon bij de uitvraag,” stelt een andere deelnemer. De ambities om in 2030 voor 50 procent circulair te bouwen en in 2050 zelfs 100 procent, komen dichterbij, en dat voel je in de gesprekken.

    Vijf actielijnen, vijf verhalen

    Na de gezamenlijke aftrap werd per actielijn ingezoomd op de voortgang, knelpunten en kansen.

    Actielijn 1: Gemeenschappelijke marktplaats
    Peter Kreukniet (Insert) lichtte toe hoe bestaande webshops via een plug-in aan Insert gekoppeld worden. “We maken het makkelijker voor partijen om circulaire materialen te vinden én aan te bieden.” Insert werkt nu aan verdere opschaling: “We benaderen proactief webshops en brengen een tweede koppeling live. Deze moet ervoor gaan zorgen dat nog meer webshops aan kunnen haken.”

    Actielijn 2: Uniforme maatstaf
    Matthijs Stam van Het Nieuwe Normaal gaf een inkijkje in het beoordelingskader-in-wording: HNN Inbouw. “Geen norm, maar een spiegel. Zodat je weet waar je staat. De eerste stap is het opzetten van een Programmaraad met zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers. Die moet niet alleen adviseren, maar ook valideren en meebeslissen over de inhoud. De uitdaging ligt nu vooral in het organiseren van die raad én het rondkrijgen van de financiering,” aldus Matthijs Stam.

    Actielijn 3: Multifunctionele toepassingen
    Binnen de vastgoedportefeuille van De Politie worden flinke stappen gezet richting circulair herinrichten. Moritz Prophet (Atelier Politiebouwmeester) nam de groep mee in de technische, esthetische en functionele eisen die per productgroep zijn opgesteld. “Losmaakbaarheid, onderhoudsgemak en slim materiaalgebruik, we hebben het allemaal in kaart gebracht,” aldus Moritz. Met een helder overzicht liet hij zien wanneer een productgroep als ‘Politie-waardig’ wordt beschouwd.

    Actielijn 4: Flowchart
    Leo Oosterveen (Koninklijke Metaalunie) liet zien hoe de flowchart bijdraagt aan inzicht in circulaire routes. “Het is geen blauwdruk, maar een gespreksstarter.” Oosterveen heeft de flowchart ingezet bij een renovatie binnen de Metaalunie. De groep werkt nu aan een tweede versie die specifiek ingaat op klimaatinstallaties. “Want daar wordt nog helemaal niet naar hergebruik gekeken.”

    Actielijn 5: De integrale circulaire uitvraag
    Gerben Broekhuijsen (Copper8) introduceerde actielijn 5. Deze is nieuw en gaat over een nieuwe manier van uitvragen. “Door samen te werken met de marktpartijen en input te verzamelen in een workshop, creëren we een generiek uitvraagdocument waarmee opdrachtgevers circulariteit kunnen integreren in hun aanbestedingen. Dit biedt een praktische handreiking voor iedereen die circulair wil renoveren,” zegt Broekhuijsen. “Zo geven we samen een krachtige impuls aan de markt en laten we zien: dit kan gewoon.” besluit hij.

    Beweging in frictie

    Opvallend was de bereidheid om uitdagingen open te bespreken. Van kostenkwesties tot standaardisatieproblemen: niets bleef onbesproken. “We lopen niet meer weg voor de frictie,” merkte iemand op. “Juist daarin zit beweging.”

    De volgende doorpaksessie vindt plaats op 17 juni bij het politiekantoor in Zaandijk. En die sessie, zo werd duidelijk, gaat niet alleen over techniek of beleid, maar vooral over elkaar vinden in de ambitie om circulair herinrichten gewoon te gaan doen.


Opgave

Verduurzaming Gebouwen & Omgeving

Doorbraken realiseren om de transitie naar een toekomst­bestendige en CO2-neutrale gebouwen­voorraad te versnellen. Voor utiliteits- en woningbouw, zowel nieuwe als bestaande gebouwen.

Over deze opgave

Verduurzaming Gebouwen & Omgeving

Doorbraken realiseren om de transitie naar een toekomst­bestendige en CO2-neutrale gebouwen­voorraad te versnellen. Voor utiliteits- en woningbouw, zowel nieuwe als bestaande gebouwen.

Over deze opgave