Wonen en werken – een ruimtelijk-economisch vraagstuk
Het kabinet heeft de ambitie om landelijk 1 miljoen woningen bij te bouwen tot 2040, waarvan 250.000 in de Zuidelijke Randstad. Dit is een enorme uitdaging die om innovatieve aanpakken vraagt. Het woningbouwdossier is een multi vraagstuk, waarin verschillende ruimtelijk-economische opgaven schuil gaan. De druk op de ruimte neemt alleen nog maar toe; meer ruimte voor werken, logistiek, mobiliteit, recreatie, natuur én extra woningen voor het groeiende aantal huishoudens.
Het woningbouwvraagstuk vraagt om verdichten: een betere concentratie van bedrijven en het optimaal benutten van ruimte in de stad en op bedrijventerreinen.
Aanleiding
Gewenst: een verleidelijk toekomstperspectief voor grondstoffenbedrijven en hun ketens.
Een aantal hoog milieu categorie bedrijven (HMC4+), zoals grondstoffenbedrijven afval, asfalt, beton, zand en grind leggen momenteel een grote ruimteclaim op bedrijventerreinen. Ook zij ervaren de ruimtedruk van buiten. Deze bedrijven spelen een belangrijke rol in de bouwketen en zijn van grote waarde voor de stad, want zíj verzorgen het materiaal om verder aan de stad te bouwen.
Naast de ruimteschaarste die de vestigingen onder druk zetten, is het voor deze HMC4+-bedrijven van belang om duurzaam te blijven innoveren. Het ruimtevraagstuk en de duurzaamheidsambities en eisen van de nabije toekomst zijn omgevingsfactoren die vragen om het gezamenlijk nadenken over een sterk toekomstperspectief.
Het transitietraject circulaire grondstoffenhub bouwt voort op het traject ‘Balans Wonen & Werken', gehouden in 2018 en 2019. De Verstedelijkingsalliantie en De Bouwcampus werken samen om via een co-creatietraject met deelnemers uit de markt, overheid en kennisinstellingen, te zoeken naar oplossingen voor bovenregionale knelpunten, waaronder de balans tussen wonen en werken. De Verstedelijkingsalliantie is opgericht met als doel om de versnelde ontwikkeling van woningbouwlocaties mogelijk te maken. De alliantie bestaat uit de gemeente Delft, Rijswijk, Leiden, Dordrecht, Rotterdam, Schiedam, Den Haag, Zoetermeer en wordt ondersteund door de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag (MRDH) en de Provincie Zuid-Holland.
Doel
Circulair grondstoffencluster
Het opzetten van een circulair grondstoffencluster is een toekomstperspectief dat we graag samen onderzoeken met als doel de realisatie ervan. De hub kan fungeren als nieuw economisch, industrieel ecosysteem van een aantal samenwerkende bedrijven en mogelijk ook van publieke instanties met daarin in ieder geval HMC4+-bedrijven zoals beton- en asfaltcentrales en afvalverwerking. Dit biedt potentiële voordelen op het gebied van ruimte, energietransitie, schaalgrootte, circulariteit, gedeelde voorzieningen, kostenbesparing, kleinere milieu-impact, innovatiekansen en logistieke optimalisatie.
Vraagstelling
Vanuit zowel het ruimtelijk-economisch vraagstuk van stedelijke gebieden als vanuit de belangen van de grondstoffenbedrijven onderzoekt De Bouwcampus, in samenwerking met de Verstedelijkingsalliantie, het draagvlak en het toekomstperspectief van een circulair grondstoffencluster. Is het zinvol om een aantal grote grondstoffenbedrijven te clusteren op een locatie? Wat zijn de schaalvoordelen, logistieke voordelen, ruimtelijke voordelen, energie- en grondstoffenvoordelen? Heeft de hub een regionale of grootstedelijke functie? Is de hub haalbaar en is er draagvlak? We onderzoeken graag samen de volgende vraag:
‘Welke kansen zijn er voor samenwerking tussen HMC4+-bedrijven (zoals asfalt-, afval- en betonbedrijven) in een circulair grondstoffencluster?’
Verschillen en overeenkomsten | bouwhub en circulair grondstoffencluster
Een circulair grondstoffencluster is een ruimtelijke bundeling van grondstof intensieve bedrijven zoals afval, asfalt en beton gerelateerde grondstoffen zoals zand en grind, waarbij de ruimtelijke nabijheid de mogelijkheid biedt om in productieprocessen gebruik te maken van circulaire synergiën waaronder allerlei nieuwe proces- en verwerkingstechnologieën.
Een bouwhub is wezenlijk iets anders dan een circulair grondstoffencluster, ook al bezitten ze raakvlakken. Een bouwhub is een ruimtelijk logistiek punt dat het bouwproces bedient door middel van een gezamenlijke plek voor opslag en distributie van bouwcomponenten. Een circulair grondstoffencluster heeft een veel grotere omvang dan een bouwhub. Er moet rekening gehouden worden met hindercirkels, omdat het een bundeling is van hoge milieu categorie 4+ (HMC4+) bedrijven. Vanwege de grootte is vaak maar een grondstoffencluster nodig per grote stad en/of regio. Dit terwijl een stad vaak meerdere bouwhubs kan gebruiken. Er liggen uiteraard wel kansen om ze in de bouwlogistiek en het toewerken naar een meer circulaire toekomst met elkaar te verbinden. De bouwhub zou prima op de locatie van de circulair grondstoffencluster kunnen worden gevestigd.
Aannames
Dit traject gaat ervan uit dat in de toekomst de afvalsector zich verder zal focussen op na-scheiding in plaats van bronscheiding. Daarnaast wordt aangenomen dat het werken vanuit circulaire principes leidend gaat zijn in de toekomst en zich sneller en breder zal ontwikkelen; (in 2030 zal 50% van alle sectoren omgevormd moeten zijn. Dat het voor het tot stand komen van een circulaire samenwerking tussen grondstofbedrijven essentieel is om zich in een cluster te vestigen, is geen aanname, maar iets dat we in dit traject willen onderzoeken.
Aanpak
Het transitietraject behelst veel 1-op-1 gesprekken met belanghebbende stakeholders en circulaire denkers. Daarnaast zullen drie bijeenkomsten met genodigden vanuit de markt, overheid en kennisinstellingen de zoektocht naar een potentiële circulair grondstoffencluster ondersteunen.
1e bijeenkomst: Kennismaking & Verkenning
Datum: Dinsdag 30 juni 2020, in de middag
2e bijeenkomst: Verdieping model circulaire grondstoffenhub
Datum: Donderdag 17 september 2020, in de middag
3e bijeenkomst: Verrijken Ontwikkelstrategie
Datum: Donderdag 26 november 2020, in de middag
Coalitiepartners
De coalitiepartners zijn de Verstedelijkingsalliantie en Provincie Zuid-Holland.
