Joost Engelhart: De bouwstenen voor seriematig aanbesteden zijn een flinke stap in de goede richting

Toen Joost Engelhart (Antea Group) gevraagd werd om mee te doen aan de ontwikkeling van bouwstenen voor seriematig aanbesteden hoefde hij niet lang na te denken. “De komende jaren krijgen we te maken met een steeds groter wordende schaarste aan vakmensen en bouwmaterialen. Als ik mijn steentje bij kan dragen aan een oplossing, dan doe ik dat graag.”

Hij houdt zich dan ook al zo’n kwart eeuw bezig met alles wat te maken heeft met contracten. Nu zet hij ook zijn kennis en kunde in voor de ontwikkeling van bouwstenen voor seriematig aanbesteden. Deze bouwstenen helpen overheden en marktpartijen om aanbestedingen overzichtelijker en werkbaarder te maken.

Overheden en marktpartijen kunnen de bouwstenen dan ook gebruiken om een seriematige aanbesteding vorm te geven. Engelhart licht toe: “We nemen elementen van seriematig aanbesteden en verwerken die in een bouwsteen. Denk aan contractvormen, selectieprocedures en gunningscriteria, eigenlijk alle onderdelen die nodig zijn om een aanbesteding in te richten. Partijen krijgen zo een idee hoe ze de bouwsteen in hun eigen situatie kunnen toepassen.”

Volgens hem is seriematig aanbesteden essentieel om de sector toekomstbestendig te maken. “Door projecten te bundelen creëren we continuïteit, benutten we kennis beter en leren we sneller van eerdere ervaringen. Het levert meer efficiëntie op, minder verspilling van tijd en middelen én meer ruimte om innovaties toe te passen.”

Samenwerking als grootste uitdaging

Toch is seriematig aanbesteden nog geen vanzelfsprekendheid. Samenwerking blijkt vaak de grootste hobbel. “Het lijkt makkelijk, maar zodra belangen botsen, wordt het ingewikkeld. Bij de opdrachtgever/opdrachtnemer-relatie zie je dat duidelijk terug. Daarnaast is er verschil in risicoperceptie: overheden zijn risicomijdend, terwijl aannemers soms risico’s nemen om werk aan te nemen om vervolgens na opdracht sterk op de risico’s te sturen. Dat vraagt om vertrouwen in elkaar, en dat vertrouwen moet je zorgvuldig opbouwen.”

Ook de samenwerking tussen overheden onderling is complex. “Kleinere gemeenten beschikken vaak niet over een voldoende groot areaal om zelfstandig een portfolio samen te stellen. Tegelijkertijd hebben wethouders van verschillende gemeenten ieder hun eigen verantwoordelijkheden. Dat maakt het lastig om gezamenlijk op te trekken in projecten.”

De rol van de bouwstenen

De bouwstenen zijn bedoeld om deze drempels te verlagen. “Ze zijn zo volledig mogelijk waardoor er geen losse eindjes meer zijn. Daarmee vormen ze een concreet kader voor het aanbestedingsproces, dat per situatie ingevuld kan worden.”

Voor Engelhart springt één bouwsteen er bovenuit: “Samenwerkende opdrachtgevers. Zonder die samenwerking lukt het niet. Die bouwsteen is misschien wel de meest uitdagende, maar ook de meest cruciale.”

Binnen de werkgroep wordt gewerkt aan een generieke casus die herkenbaar is voor alle overheden. “Dat helpt om de bouwstenen effectiever in te vullen en om de verbinding ertussen te behouden. Uiteindelijk draait het om transparantie en verwachtingsmanagement, van de eerste behoefte tot de oplevering.”

Cultuur en systeemverandering kost tijd

Engelhart verwacht dat seriematig aanbesteden de komende jaren steeds belangrijker wordt. “Het succes hangt volledig van de samenwerking af. Vertrouwensrelaties zijn essentieel, en we moeten tools ontwikkelen om die samenwerking te ondersteunen. Het gaat om een cultuur- en systeemverandering, en dat kost tijd.”

De rol van ingenieursbureaus kan daarin groter worden dan nu het geval is. “Wij hebben vaak een te secundaire positie. Terwijl onze kennis juist een sleutelrol kan spelen in het ondersteunen van samenwerking, zonder dat we risico’s hoeven te dragen. Die waarde mag serieuzer genomen worden.”

Flinke stap in goede richting

Engelhart ziet de inzet van De Bouwcampus als een belangrijke beweging. “Ik hoop dat de bouwstenen helpen om de transitie in de sector écht in gang te zetten. Ze zijn ontwikkeld met alle stakeholders en getoetst aan juridische en bestuurlijke kaders. Als overheden ermee aan de slag gaan, kunnen ze concrete stappen zetten. Het is een flinke stap in de goede richting.”

Zijn advies aan opdrachtgevers die met seriematig aanbesteden aan de slag willen?
“Vertrouw op de bouwstenen. Ze zijn bedoeld als hulpmiddel om keuzes te maken. Concreet, bruikbaar en effectief. Precies wat nodig is om seriematig aanbesteden te laten slagen.”