Leefbare buurten bouw je niet met alleen stenen

Eenentwintig grote woningbouwlocaties. Zo staat het in de plannen van D66 en CDA. Dat is een forse schaal, groter nog dan de locaties die eerder in beeld waren. Het roept associaties op met Vinex, met alle beelden die daarbij horen. En eerlijk is eerlijk: die vergelijking verdient meer nuance dan het snelle reflexmatige oordeel dat Vinex per definitie een misser was. Daarmee doen we geen recht aan de mensen die daar met veel plezier wonen. Maar ze laten wel zien wat er gebeurt als samenhang pas later wordt georganiseerd.

Want de vraag is niet óf we groot moeten bouwen maar hoe we dat doen. We kunnen het ons niet veroorloven om nu opnieuw wijken te ontwikkelen waarin mensen alleen maar slapen, hun leven elders organiseren en structureel in de file staan. Woningbouw en infrastructuur zijn immers onlosmakelijk met elkaar verbonden. En die samenhang gaat verder. Energievoorziening, netcapaciteit, scholen, zorg, werk, mobiliteit, voorzieningen en ontmoeting, alles grijpt op elkaar in. Leefbaarheid betekent dat je ergens niet alleen kunt wonen, maar er vooral ook wilt blijven. En dat je er kunt komen, én vandaan kunt.

We zien hoe kwetsbaar dat evenwicht nu al is. Rond ASML in Brabant groeit de economie explosief, maar de infrastructuur blijft achter. Woningen alleen lossen dat niet op. Zonder gelijktijdige investeringen in bereikbaarheid, energie en voorzieningen loopt zo’n regio vast, hoe succesvol de economie ook is.

Tegelijkertijd zijn wij ijzersterk in integraal ontwerpen. Op de tekentafel klopt het allemaal: het stadshart, de school, het ziekenhuis, de verbindingen. Maar in de realiteit volgt die samenhang vaak pas jaren later. En juist in die eerste fase ontstaan gewoontes die lastig te corrigeren zijn: de tweede auto, de uitgestelde OV-lijn, de lege plint.

Als die 21 locaties echt een doorbraak moeten worden, dan kan het niet weer ‘eerst de huizen, de rest zien we later’ zijn. Dan moeten wonen, werken, bereikbaarheid, energie en voorzieningen vanaf dag één samen worden geprioriteerd. Niet als bijlage, maar als kern. Leefbaarheid bouw je namelijk niet achteraf. Die moet je vooraf durven afdwingen.

Nynke Sijtsma
Directeur De Bouwcampus