Grip krijgen op de grond, daar ligt de sleutel

De discussie over woningbouw gaat momenteel vooral over tempo, industrialisatie en kostenbesparing. Het moet sneller, beter, efficiënter én vooral goedkoper. Maar de kernvraag wordt nauwelijks gesteld: van wie is de grond eigenlijk? Zonder een goed grondbeleid blijven we rommelen in de marge.

Van het totale grondoppervlak in Nederland is slechts dertien procent bebouwd. Dat omvat niet alleen woningen, maar ook kantoren, bedrijven en infrastructuur. De rest is natuur, agrarisch gebied en water. Willen we bouwen, dan moeten we keuzes maken. Welke waarde hechten we aan landbouwgrond versus woningbouw?

De economische waarde van de grond is een ander onderbelicht transitievraagstuk. Neem landbouwgrond: dat kost gemiddeld acht tot vijftien euro per vierkante meter. Maar zodra het een bouwbestemming krijgt, stijgt die waarde explosief naar 600 tot 1.000 euro per vierkante meter. Wie profiteert van die waardesprong? Vaak niet de gemeenschap, maar speculanten en investeerders.

Voorbeelden? In Utrecht werd in 2015 in het gebied langs het Merwedekanaal voor zes miljoen euro een oud bedrijfsgebouw gekocht. Een half jaar later werd het doorverkocht voor dertien miljoen euro. En binnen twee jaar was de prijs opgelopen tot zelfs 26 miljoen euro. Een ander geval in hetzelfde gebied: een investeerder kocht in 2017 twee kavels voor 31 miljoen euro en verkoopt die kavels een half jaar later door voor 46 miljoen. Een winst van 15 miljoen, zonder dat er ook maar een steen was verzet.

Om toch een woningbouwontwikkeling haalbaar te maken, pompt de overheid er in het kader van de Woningbouwimpuls 21 miljoen euro in. Gemeenschapsgeld dat indirect in de zakken van speculanten verdwijnt. Dit mechanisme speelt niet alleen binnenstedelijk, maar ook in uitbreidingsgebieden zoals bijvoorbeeld Rijnenburg in Zuid-Holland. Daar wordt al 25 jaar over woningbouw gesproken, terwijl de grond al keer op keer van eigenaar is gewisseld. En zo wordt duurzame én betaalbare woningbouw ook daar straks onbetaalbaar.

Zonder een stevig grondbeleid gaan we het woningtekort niet oplossen. Het gaat erom dat we grip krijgen op grond. Daar ligt naar mijn idee de sleutel. Hoog tijd om die discussie wél te gaan voeren.

Nynke Sijtsma
Directeur De Bouwcampus

< Vorige Volgende >

Aanjager van transitie

Binnen drie maatschappelijke opgaven zet De Bouwcampus verschillende transitietrajecten op:

Vervanging & Renovatie Infrastructuur
Verduurzaming Gebouwen & Omgeving
Herinrichting Stedelijke Ondergrond

Over De Bouwcampus

Bekijk vraagstukken met een andere blik samen met betrokkenen binnen en buiten de bouwsector.

Kunstwerken duurzaam in hun kracht

Vervanging & Renovatie Infrastructuur

Ontwikkelen en toepassen van een innovatieve aanpak om de omvangrijke vervangings- en renovatieopgave van infrastructuur duurzaam, betaalbaar en met acceptabele hinder te realiseren.

Om Nederland op rolletjes te laten lopen, moeten we de komende jaren hard aan de slag met vervanging en renovatie (V&R) van de infrastructuur. Dat is een enorme opgave, omdat de mensen en middelen ook nodig zijn voor de woningbouwopgave, energietransitie en klimaatadaptatie. Daarbij moet het ook nog eens op een duurzame en betaalbare manier en is het de bedoeling dat tijdens deze operatie alles het gewoon blijft doen en Nederland doordraait. Hoe we dat moeten doen? Daarop richt zich de opgave Vervanging & Renovatie Infrastructuur.

Met de focus op seriematig

In de infrastructuur zijn opdrachtgevers en uitvoerders van oudsher gewend om project voor project te werken. Er komt echter een golf van duizenden kleinere en grotere te vervangen of te renoveren bruggen, viaducten, sluizen en gemalen op ons af. Om dit binnen de maatschappelijke opgaves als klimaat, stikstof en woningtekort aan te kunnen, moeten we naar een andere manier van werken. De Bouwcampus richt zich op een meer seriematige aanpak. We moeten meer standaardiseren, meerdere kunstwerken in één aanbesteding naar de markt brengen en meer industrialiseren.

Zo’n seriematige aanpak heeft op zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers een grote impact. In de Open Leeromgeving Seriematige Aanpak V&R zijn we met dit vraagstuk bezig. Kijk voor meer informatie op het V&R Transitie Dashboard.

Lopende transitietrajecten

Vervanging & Renovatie Infrastructuur

Innovatieve aanpak voor de omvangrijke vervangings- en renovatieopgave van infrastructuur is noodzakelijk

Contactpersoon

Focus, vaart en impact

Binnen drie maatschappelijke opgaven richten we transitietrajecten in voor vraagstukken met een brede basis van vraageigenaren.

Over de opgaven

Gebouwen bestendig voor de toekomst

Verduurzaming Gebouwen & Omgeving

Doorbraken realiseren om de transitie naar een toekomstbestendige en CO₂-neutrale gebouwenvoorraad te versnellen. Voor utiliteitsbouw, woningbouw, nieuwbouw en bestaande bouw.

In 2050 CO₂-neutraal, dat is de klimaatdoelstelling waar we als samenleving voor staan. De Nederlandse bouwsector speelt een belangrijke rol bij deze enorme opgave. Enerzijds is dit een energieopgave waarbij ruim 7 miljoen woningen en 1 miljoen utiliteitsgebouwen moeten worden getransformeerd tot energiezuinige gebouwen met duurzame elektriciteits- en warmtevoorzieningen. Anderzijds is reductie en verandering van ons grondstoffengebruik nodig voor de overgang naar een circulair bouwproces.

Het realiseren van deze duurzaamheidsambities kan alleen met een integrale en gebiedsgerichte aanpak. Zo vragen alleen al warmte- en koelsystemen en de opwekking van energie om lokaal maatwerk en het bij elkaar brengen van belanghebbenden. Daarnaast vereisen deze transities nieuwe businessmodellen en andere manieren van samenwerken.

We onderzoeken hoe we binnen de bouwsector een voortvarende start van de verduurzamingsopgave kunnen bewerkstelligen en voorwaarden voor opschaling en uitrol kunnen creëren. Door te leren van technische en organisatorische innovaties, door ervaring op te doen met wat kosteneffectief is en door na te gaan wat in verschillende situaties praktisch haalbaar is.